Gemeente Oostrozebeke nam van november 2023 tot eind oktober 2024, met dank aan Belfius, gratis deel aan het project 'Pure Cities'. Het project werd in goede banen geleid door firma Airscan.
'Pure Cities' was project waarbij de luchtkwaliteit gedurende één jaar tijd op drie locaties verspreid over de gemeente gemonitord werd.
De metingen werden uitgevoerd op volgende locaties:
- Otteca;
- Gentstraat;
- Gemeenteplein.
Gemeten parameters
Tijdens de meetperiode werden drie belangrijke groepen luchtverontreinigende stoffen gemeten, zijnde:
- grof stof (PM10);
- fijn stof (PM2,5)
- stikstofdioxide (NO2).
Grof stof (PM10)
- Grootte: 2,5 tot 10 μm diameter
- Bronnen:
- wrijving voertuigen met de weg
- remmen van voertuigen
- houtverbranding
- bouwwerf
- landbouwwerken
- industrie
- pollen
- stofstormen
- Invloed:
- verminderde longfunctie
- astma
- irritatie van de luchtwegen
- longkanker
Fijn stof (PM2,5)
- Grootte: 1 tot 2,5 μm diameter
- Bronnen:
- verbranding van fossiele brandstoffen(benzine, diesel, etc.)
- houtverbranding
- afvalverbranding
- landbouwverbranding
- Invloed
- aantasting cardiovasculair systeem
- via het bloed ook andere organen (tot in de hersenen)
- verminderde longfunctie
- astma
- irritatie van de luchtwegen
- (long)kanker
Stikstofdioxide (NO2)
- Bronnen:
- industrie
- stortplaats
- ondergronds (radon)
- natuurlijk(zonlicht)
- verbranding: 60% uit transport
- Invloed:
- irritatie van de luchtwegen
- verergering van ademhalingsziekten
Resultaten meetperiode
Fijn stof (PM2,5)
- Dagelijks patroon:
- De uurpatronen van PM2.5 vertoonden pieken in de ochtend rond 10 u., gevolgd door een daling in de middag en door een stijging in de avond. Dit kan worden veroorzaakt door een verhoogde activiteit in de ochtend en een verspreiding van deze verontreinigende stoffen gedurende de dag. De concentraties aan het Gemeenteplein en aan Otteca hadden daggemiddelden die de drempelwaarde overschrijden.
- Seizoensgebonden variaties vertoonden tegengestelde patronen in de winter en de zomer voor alle drie de locaties. De piekuren kwamen 's ochtends voor in de zomer en 's avonds in de winter. De avondpiek, vooral op het Gemeenteplein en Otteca, was redelijk hoog - mogelijks door het toegenomen gebruik van verwarming 's avonds.
- Vergelijking maandelijkse gegevens:
- De maandelijkse verdeling van gemiddelden vertoonde consistent de hoogste concentraties op het Gemeenteplein, behalve in de maanden januari en februari van 2024, waar de pieken het hoogst waren in Otteca. De concentraties op het Gemeenteplein en Otteca bleven vergelijkbaar met de trends van het VMM meetstation in de Hulstestraat. In de Gentstraat werden consequent de laagste concentraties gemeten - maar in mei en maart werd de drempelwaarde nog overschreden.
- Overschrijding van de drempelwaarde
- Wanneer we kijken naar de overschrijding van de drempelwaardes, vond de meeste blootstelling plaats in januari, mei en juni 2024. In sommige gevallen duidt het lagere percentage (in tegenstelling tot het hoge gemiddelde) op pieken van hoge waarden die het gemiddelde beïnvloeden - deze komen echter niet vaak voor. Dit is waarschijnlijk minder gevaarlijk dan een langdurige blootstelling zoals in de wintermaanden.
Grof stof (PM10)
- Wekelijks patroon:
- Er waren weinig seizoensgebonden verschillen te zien, behalve in Otteca. Daar werden tijdens de winterperiode hogere concentraties gemeten dan in de zomer. Er zijn geen duidelijke trends, behalve een stijging van maandag tot donderdag gevolgd door een daling in het weekend, vooral uitgesproken tijdens de zomer.
Stikstofdioxide (NO2)
- Dagelijks patroon:
- Als we naar de uurvariaties kijken, zagen we pieken in zowel de ochtend als de avond op alle drie de locaties. De concentraties waren het hoogst op het Gemeenteplein, maar lagen nog steeds onder de drempelwaarde. De sensort op Otteca, die in een open ruimte was geplaatst, was gevoeliger voor verdunning van deze verontreinigende stof.
- Vergelijking maandelijkse gegevens:
- De maandelijkse variaties laten zien dat de gemiddelden van alle drie de locaties voor elke maand van het jaar onder de drempelwaarde lagen. De laagste concentraties werden gedetecteerd tijdens de zomerperiode en de hoogste concentraties tijdens de winterperiode. NO2 is een gas dat gemakkelijk door de wind wordt verspreid en verdund, vandaar de lage concentraties. Toch blijven de concentraties het grootste deel van het jaar boven de WHO-drempel.
- Overschrijding van de drempelwaarde:
- Zoals verwacht gingen de waarden minder vaak over de drempel dan bij PM's. De meeste overschrijdingen vonden plaats in de koudere maanden, wanneer mensen meer geneigd zijn om hun voertuig te gebruiken en er meer zon schijnt.
Algemene conclusies
- PM2.5 en PM10: het Gemeenteplein was de enige locatie die de PM2.5 drempel overschreed, alle locaties voldeden aan de PM10 drempel.
- NO2: Alle locaties bleven onder de drempelwaarde voor NO2
- In het algemeen laten de resultaten hogere concentraties zien op het Gemeenteplein voor PM, en lage waarden op alle drie de locaties voor NO2. NO2 en PM vertoonden hogere waarden in de winter, met pieken in januari, april (NO2) en mei (PM).
- Alleen het Gemeenteplein voldeed niet aan de huidige EU-limieten voor PM. De andere twee sensoren liggen wel boven de WHO-drempelwaarden. Het is echter belangrijk om in gedachten te houden dat de WHO-limieten voor luchtkwaliteit veel strenger zijn. PM-concentraties lijken afkomstig te zijn van zowel lokale/industriële bronnen als bronnen op afstand.
- Voor jaargemiddelden van NO2 voldoen alle locaties aan de drempelwaarden, de concentraties zijn deels te wijten aan het verkeer in het gebied, waarbij meer activiteit plaatsvindt in de winter, wat leidt tot hogere metingen.
- Vanuit de gemeentelijke adviesraad voor milieu en natuur kwam de aanname dat de cijfers die tijdens deze campagne gemeten werden behoorlijk positief zijn, en mogelijks niet representatief. Vermoeden is dat het slechte (regenachtige) weer voor heel wat verdunning heeft gezorgd, en dus deze positieve cijfers.
Oplossingen? Daarvoor zou de focus moeten liggen op zowel het verkeer als op de (particuliere) verwarming, met name de houtverbranding.