Info over de meetpost in regio Wielsbeke-Oostrozebeke
Waar ligt de meetpost voor dioxines en PCB’s in regio Wielsbeke-Oostrozebeke?
In de regio Wielsbeke-Oostrozebeke is er nog 1 actieve meetpost van de Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) die Dioxines en PCB’s bepaalt in neervallend stof. Meetpost WE01 ligt ter hoogte van de Bossenstraat 53 in Wielsbeke. In de meetpost worden 17 dioxines en 12 dioxineachtige PCB’s gemeten in neervallend stof.
Vroeger was er ook een meetpost in Oostrozebeke OB01. Eind 2021 besliste de VMM om de metingen van Dioxines en PCB’s in Oostrozebeke stop te zetten omdat op dat moment de laagste waarden werden gemeten op deze meetpost.
Naast meetpost WE01 in Wielsbeke zijn er nog 14 andere meetposten in Vlaanderen die dioxines en PCB’s bepalen in neervallend stof. De VMM focust hierbij op het meten in de nabijheid van schrootbedrijven met shredderinstallatie. Meer info over de metingen van dioxines en PCB’s vind je via volgende link: Dioxines en pcb's in neervallend stof (depositie) — Vlaamse Milieumaatschappij (vmm.be)
Hoe vaak worden dioxines en PCB’s gemeten in meetpost WE01?
In 2021, 2022 en 2023 werden in meetpost WE01 vier keer per jaar gedurende 1 maand dioxines en PCB’s in neervallend stof gemeten.
Vanaf 2024 werden op alle meetlocaties de meetfrequentie opgedreven naar 6 maandstalen per jaar.
De metingen van dioxines en PCB’s in depositie worden een jaar op voorhand door de VMM ingepland. De analyses worden uitbesteed. Het externe labo heeft een termijn van 45 dagen om de analyseresultaten aan VMM te bezorgen. Van zodra VMM de analyseresultaten ontvangt van het externe labo, worden die gepubliceerd op hun website (Excel onder “Meer informatie”). De volledige webpagina over dioxines wordt maar 1 keer in het jaar geüpdatet, namelijk in september. Dus pas in september 2024 verschijnt de bespreking van de resultaten van 2023.
Aan welke drempelwaarden worden de meetresultaten afgetoetst?
Er bestaan geen wettelijke normen voor dioxines en PCB’s in neervallend stof. In 2001 werd een Europees advies geformuleerd voor de wekelijkse maximale inname per kilogram lichaamsgewicht. Op basis daarvan berekende de VMM een maandgemiddelde drempelwaarde in neervallend stof (21 pg TEQ/m².dag) en een jaargemiddelde drempelwaarde van (8,2 pg TEQ/m².dag). TEQ staat hierbij voor toxische equivalenten en geeft de totale toxiciteit weer van het mengsel van 17 dioxines en 12 dioxineachtige PCB’s.
Momenteel worden de drempelwaarden herzien en mogelijk verstrengd.
Wat zijn de resultaten van meetpost WE01?
In 2021 en in 2022 werd door de Vlaamse Milieu Maatschappij op meetpost WE01 een overschrijding van de jaargemiddelde drempelwaarde van 8.2 pg TEQ/(m².dag) in neervallend stof voor dioxines en PCB’s gemeten.
In 2021 werd de maandgemiddelde drempelwaarde 1 keer overschreden in maart/april. In 2022 werd de maandgemiddelde drempelwaarde 1 keer overschreden in november/december.
In 2023 was er geen overschrijding meer van de maandgemiddelde en jaargemiddelde drempelwaarde, toch blijft het advies behouden om in een straal van 1 km rond de meetpost preventietips voor blootstelling te communiceren.
Meer info over de meetresultaten in meetpost WE01 en de andere meetposten in Vlaanderen vind je via volgende link: Dioxines en pcb's in neervallend stof (depositie) — Vlaamse Milieumaatschappij (vmm.be)
Waarom worden de preventietips voor blootstelling behouden als er geen overschrijding meer is?
In de jaren 2021-2022 werd de jaargemiddelde drempelwaarde in neervallend stof wel overschreden. Pas als er gedurende 3 jaar stabiele waarden worden gemeten, kunnen de preventietips worden opgeheven.
Daarnaast loopt er momenteel een studie om de drempelwaarden te herzien.
Departement zorg wil deze herziening afwachten en op basis daarvan bekijken of de bootstellingsbeperkende adviezen kunnen afgebouwd worden. De nieuwe drempelwaarden worden verwacht tegen 2025.
Algemene info over PCB’s en dioxines
Wat zijn dioxines en PCB's ?
Dioxines en polychloorbifenylen (PCB's) zijn chemisch verwante, schadelijke stoffen die zich in de lucht binden aan stofdeeltjes, waarna ze kunnen neervallen op de bodem en op voedingsgewassen.
Dioxines ontstaan bij onvolledige verbrandingsprocessen van organisch materiaal dat chloor bevat.
PCB’s werden door de mens geproduceerd en hadden verschillende industriële toepassingen tot het productieverbod in de jaren tachtig. We vinden ze nog terug in schroot. PCB’s kunnen ook ontstaan bij verbrandingsprocessen.
Wat zijn de belangrijkste bronnen voor dioxines en PCB's?
Dioxines komen vrij door onvolledige verbrandingsprocessen bij bijvoorbeeld huisvuil- en industriële verbranding. De uitstoot van dioxines door de industrie is de laatste jaren sterk gedaald omdat de normen voor uitstoot veel strenger geworden zijn. Daarnaast zijn er ook niet-industriële bronnen van dioxines zoals sigarettenrook, hout- en kolenkachels en afvalverbranding in tuinen.
PCB’s worden niet meer geproduceerd, maar komen wel nog voor in schroot. Lokaal rond schrootverwerkende industrie kunnen er nog verhoogde waarden voorkomen.
Meer info over de bronnen van dioxines vind je hier: www.vmm.be/lucht/meer-polluenten/uitstoot-dioxines.
Hoe word je blootgesteld aan dioxines en PCB's?
De voornaamste blootstellingsroute is via de voeding. Ze komen vooral voor in vette vis, volle melk en melkproducten, vet vlees en eieren. Dioxines en PCB's zijn vetoplosbare stoffen en zullen dus voornamelijk opstapelen in vetweefsel van dieren maar ook bij mensen.
In plantaardige producten komen ze bijna niet voor omdat planten amper dioxines en PCB's opnemen. Een uitzondering zijn groenten en fruit uit de komkommerfamilie (komkommer, meloen, pompoen, courgette). Zij nemen dioxines en PCB's wel beperkt op, en slaan ze op ter hoogte van de schil.
Dioxines en PCB’s kunnen wel voorkomen op planten en groenten via neervallend stof uit de lucht. Vandaar dat het altijd goed is om groenten en fruit goed te wassen vooraleer ze op te eten.
Inademen van dioxines en PCB’s draagt in vergelijking met voeding veel minder bij aan de hoeveelheid dioxines die je binnenkrijgt. Een kortstondige hoge blootstelling via inademing is natuurlijk wel mogelijk als men bijvoorbeeld afval of hout verbrandt en die rooklucht inademt.
Welke gezondheidseffecten kunnen dioxines en PCB’s op korte termijn veroorzaken?
Eénmalige blootstelling aan dioxine of PCBs concentraties veroorzaken niet direct gezondheidseffecten. Enkel bij een langdurige en/of regelmatig hoge blootstelling kunnen deze stoffen het risico op gezondheidsproblemen vergroten. Een overschrijding van de jaargemiddelde drempelwaarde betekent niet onmiddellijk gevaar voor de gezondheid, maar een langdurig verhoogde blootstelling aan dioxines en PCB’s kan op lange termijn wel een hoger risico geven op gezondheidseffecten.
Welke gezondheidseffecten kunnen dioxines en PCB’s op lange termijn veroorzaken?
Blootstelling aan dioxines en PCB’s kan aanleiding geven tot een verstoorde weerstand, verstoorde ontwikkeling van o.a. het zenuwstelsel, verstoorde hormoonniveaus (schildklier, geslachtshormonen) en stoornissen van de voortplanting.
Kinderen en pasgeborenen zijn gevoelige groepen want hun hersenen zijn in volle ontwikkeling. Dioxines worden beschouwd als kankerverwekkend voor de mens en PCB’s als “mogelijk” kankerverwekkende stoffen.
Info over preventietips om blootstelling te beperken
Hoe kan je je blootstelling beperken?
Door volgende preventietips kan je je blootstelling aan dioxines en PCB's beperken.
- Eet geen eieren van je eigen kippen
- Als je groenten en fruit eet uit je eigen tuin:
- Eet gevarieerd. Wissel af tussen je eigen geteelde groenten en fruit en deze uit de winkel.
- Was uw groenten en fruit goed met water voor je ze eet om het neergevallen stof te verwijderen.
- Verwijder de buitenste bladeren of schil groenten en fruit. Schil zeker vruchten van de komkommerfamilie: zoals komkommer, meloen, pompoen, courgette,… Deze groenten en fruit nemen beperkt dioxines en PCB’s op, wat vervolgens terechtkomt in hun schil.
- Was je handen met water en zeep voor elke maaltijd. Laat daarnaast kinderen ook de handen wassen na het buiten spelen, zodat ze via hun handen geen grond- of stofdeeltjes naar de mond brengen.
Daarnaast zorgt een voedingspatroon rijk aan dierlijke vetten zoals vlees, eieren, melk, (vette) vis, koekjes en sauzen mogelijks voor extra blootstelling aan dioxines en PCB's. Eten volgens de richtlijnen van de voedingsdriehoek zoals vnl. plantaardige producten als basis voor je maaltijd, bieden je dan ook het minste blootstelling en het meeste gezondheidsvoordeel.
Dioxines en PCB’s kunnen ook vrijkomen bij het verbranden van afval of hout, bijvoorbeeld via hout- en kolenkachels en afvalverbranding in tuinen. Afval of hout verbranden is zelfs verboden.
De schadelijke stoffen in de rook kan je inademen en kunnen in moestuinen landen waarbij ze eigen groenten sterk verontreinigen. Enkel het verbranden van droog onbehandeld hout in een sfeerhaard of barbecue is toegelaten.
In welke zone zijn de preventietips van toepassing?
Het Departement Zorg adviseert uit voorzorg bovenstaande preventietips tot op 1 km van de meetpost.
Op de online kaart wordt de zone van 1 km rond de meetpost verduidelijkt met een groene cirkel.
Waarom wordt geadviseerd om geen eieren van eigen kippen eten?
Door hun hoger vetgehalte kunnen in eieren gemakkelijk vetoplosbare vervuilende stoffen opstapelen. Door de verhoogde concentratie van dioxines en PCB's in de omgeving, is het daarom beter om geen eieren van kippen uit de eigen tuin te eten.
Eieren van eigen scharrelkippen bevatten doorgaans meer dioxines en PCB's dan eieren van de supermarkt. Dit komt omdat kippen in grote bedrijven afgeschermd worden van elke vorm van vervuiling.
Ook voor mensen die buiten de zone met preventietips wonen is de veilige hoeveelheid van eieren van eigen kippen twee eitjes per week. Voor kinderen tot 12 jaar is dat één ei per week.
Hoe lang gelden de preventietips?
Pas als er gedurende 3 jaar stabiele waarden worden gemeten onder de drempelwaarden, kunnen de preventietips worden opgeheven.
Daarnaast wordt ook rekening gehouden met de aanwezigheid van PCB ’s en Dioxines uit het verleden, gezien PCB ’s en Dioxines niet afbreken.
Daarnaast worden momenteel de drempelwaarden herzien en mogelijk verstrengd.
Dit alles maakt dat de preventietips gelden tot bovenstaande meer zekerheid heeft.
Wat als je buiten de 1 km zone woont? Kan je dan wel je eigen groenten en eieren eten?
Buiten de 1 km zone kan je de adviezen volgen over gezond moestuinieren en kippen houden die je vindt op www.gezonduiteigengrond.be.
Wat wordt gedaan om de concentraties verder naar beneden te krijgen?
De overheid is zich bewust van dit probleem en volgt het al jaren op. Hiervoor werken de verschillende betrokken departementen samen. Meer info over welke acties ondernomen worden, vind je op https://www.vmm.be/lucht/meer-polluenten/uitstoot-dioxines onder “Hoe pakken we dit aan?”
De Afdeling Handhaving van Departement Omgeving volgt klasse 1 bedrijven op en neemt deze parameters mee in emissiemetingen.
Aan bedrijven wordt met behulp van vergunningsvoorwaarden opgelegd om aandacht te hebben voor stofreductie en om de best beschikbare technieken toe te passen.
Wil je ook zelf je steentje bijdragen? Dat kan!
Ook bij hout- en afvalverbranding komen schadelijke stoffen zoals fijn stof en dioxines vrij.
Door onderstaande tips te volgen, beperk je de uitstoot van schadelijke stoffen.
Binnen stoken
Gebruik je hout om je woning te verwarmen? Of doe je dat af en toe voor de gezelligheid?
Hou dan zeker rekening met deze tips.
- Stook enkel droog en zuiver hout. Het is verboden vezelplaat, triplex, geverfd hout, krantenpapier, plastic of ander afval te verbranden want dit is nog slechter voor de gezondheid.
- Zorg dat je schoorsteen voldoende boven het dak uitsteekt en ver genoeg staat van ramen en ventilatieopeningen.
- Laat je schoorsteen minstens 1 keer per jaar door een vakman vegen.
- Stook altijd met voldoende luchttoevoer.
- Controleer de kleur van de rook, die moet onzichtbaar of wit zijn.
Voor meer info, zie de veelgestelde vragen over binnen stoken (Vlaamse MIlieumaatschappij).
Buiten stoken
Afval verbranden in de tuin is verboden. Het is ongezond en slecht voor de luchtkwaliteit. Voor het verwerken van afvalstoffen bestaan veilige en milieuvriendelijke alternatieven, zoals de selectieve huis-aan-huisinzamelingen of het containerpark.
Het verbod geldt voor het verbranden van papier, plastic, piepschuim, autobanden en andere rommel, maar ook voor het verbranden van biomassa-afval zoals gft, houtafval en groenresten.
Ook hout stoken in de tuin is verboden. Alleen in bepaalde gevallen is het wel toegelaten, voor sfeerverwarming (vuurkorf, vuurschaal, ...) of een kampvuur. Het hout moet droog en zuiver zijn.
U vindt meer informatie over 'droog zuiver hout', sfeerverwarming, barbecue, ... bij de veelgestelde vragen over buiten stoken (Vlaamse MIlieumaatschappij).